Trójkat Trzech Cesarzy na starych kartkach pocztowych

Trójkąt Trzech Cesarzy (niem.: Dreikaisereck) – określenie miejsca, gdzie w latach 1846-1915 zbiegały się granice trzech europejskich mocarstw: Prus (później Niemiec), Austrii (później Austro-Węgier) i Rosji. W latach 1795-1807, czyli od III rozbioru Polski do powstania Księstwa Warszawskiego, granice trzech mocarstw zbiegały się w rejonie miasta Niemirów. W omawianej w artykule lokalizacji zbieg granic trzech mocarstw zaborczych ustalił się w z związku z likwidacją Rzeczypospolitej Krakowskiej w 1846. Wcześniej jednak miejsce to również wyznaczało granice, bowiem w latach 1815-1831, zbiegały się tam rubieże państw: Królestwa Polskiego w unii z Rosja, Prus oraz Rzeczypospolitej Krakowskiej pod protektoratem trzech zaborców. W latach 1831 - 1846 po włączeniu Królestwa Polskiego do Rosji jako autonomicznej prowincji, był to trójstyk granic Rosji, Prus i Rzeczypospolitej Krakowskiej. Następnie, po włączeniu tej ostatniej do Cesarstwa Austriackiego, w latach 1846-1871 zbiegały się tam granice pomiędzy Królestwem Prus, Cesarstwem Austriackim (od 1867 Austro-Węgrami) i Imperium Rosyjskim. Nazwa Trójkąt Trzech Cesarzy powstała po 1871 gdy doszło do zjednoczenia Niemiec i miejsce to, pozostając nadal na granicy Królestwa Prus, stało się jednocześnie punktem granicznym Cesarstwa Niemiec.

Linie graniczne biegły rzekami: Białą Przemszą, Czarną Przemszą oraz Przemszą. Obecnie są to tereny miast: Mysłowice (dzielnice Brzęczkowice i Słupna) oraz Sosnowiec (dzielnice Modrzejów i Jęzor). Gdyby zaś spojrzeć na okres, kiedy określenie to miało zastosowanie, to ze strony pruskiej miejscowościami granicznymi były: Brzęczkowice/Słupna, ze strony rosyjskiej Modrzejów, a ze strony austriackiej Jęzor (wtedy jeszcze osiedle należące do miasta Jaworzno). Ten ostatni wchodził w skład Wielkiego Księstwa Krakowskiego, wcześniej był wsią należącą do Rzeczypospolitej Krakowskiej, do dystryktu jaworznickiego, później powiatu chrzanowskiego. W 1953 roku Jęzor przeniesiono administracyjnie do Sosnowca. Stąd też tereny dawnego styku trzech imperiów leżą dziś w granicach zaledwie dwóch miast. Warto również dodać, że choć w punkcie tym stykały się rubieże trzech państw biorących udział w rozbiorach Polski, nie oznacza to jednak, by był to punkt styku polskich ziem przedrozbiorowych, bowiem obszary leżące na zachód od Przemszy w tym miejscu były pruskie już przed I rozbiorem Polski.

Nazwa Trójkąt jest kalką językową z języka niemieckiego (Dreieck w języku niemieckim oznacza trójkąt) i została przyjęta od podziału terenu, gdzie widły utworzone przez rzeki dzielą tereny na trzy części. Oznaczała więc punkt zbiegania się rzek, w którym Biała Przemsza łączy się z Czarną Przemszą (od tego miejsca rzeka przybiera po prostu nazwę Przemsza) i tym samym zbiegały się granice trzech imperiów. Często błędnie z Trójkątem Trzech Cesarzy utożsamiany jest teren, którego południowy wierzchołek znajduje się obecnie w granicach Sosnowca (wówczas Modrzejowa) o kształcie trójkąta. Ponadto w języku niemieckim słowo Dreiländereck oznacza trójstyk. Wiadomo, że popularne były wycieczki z terenów niemieckich w to miejsce, istniały foldery przedstawiające faktycznie teren zaboru rosyjskiego, ale najbardziej symbolicznie kojarzące się z podpisem: Dreikaisereck. Do czasu zakończenia I wojny światowej miejsce to było znane niemal w całej Europie. Jak pisały ówczesne gazety, tygodniowo odwiedzało je od 3 do 8 tysięcy turystów. Po rzece pływały dwa niewielkie parostatki wycieczkowe, można było podziwiać widoki z wieży Bismarcka znajdującej się w Mysłowicach (wybudowanej w 1907, zburzonej ostatecznie w 1937 na podstawie decyzji wojewody śląskiego Michała Grażyńskiego), a nawet zrobić zakupy. Granica przestała istnieć faktycznie w tym miejscu w 1915 po zajęciu Królestwa Kongresowego przez Niemcy i Austro-Węgry. Formalnie Trójkąt Trzech Cesarzy zniknął w 1918. 

Tyle o tym niezwykłym miejscu mówi Wikipedia. My zaś zapraszamy do obejrzenia kilkudziesięciu spośród paru tysięcy wydanych pocztówek przedstawiających Trójkąt Trzech Cesarzy. Stanowią one niezwykłą gratkę dla licznych kolekcjonerów i osiągają dość wysokie ceny na serwisach aukcyjnych. Największa znana kolekcja pocztówek z tym tematem liczy prawie tysiąc sztuk.

Ciekawą stroną o Trójkącie Trzech Cesarzy jest: www.trojkattrzechcesarzy.pl