Zabawkarstwo ludowe

Zabawkarstwo ludowe było bardzo popularne wśród wiejskich twórców, rolników, murarzy i całych rodzin chłopskich dla których było źródłem zarobku w miesiącach zimowych. Nie przekształciło się jednak w odrębną gałąź rzemiosła. Zabawkarstwo było najczęściej uboczną produkcją warsztatów garncarskich i przemysłu drzewnego. 

Najpoważniejsze ośrodki zabawkarstwa drewnianego powstawały na przełomie XIX i XX wieku, głównie w Galicji jak i na terenach całego południa Polski. Zabawki powstawały najczęściej w przydomowych warsztatach i były wykonywane nierzadko przez całe rodziny. Zabawki najczęściej były proste o ascetycznym wyglądzie. Proces ich powstawania miał charakter seryjny. Ozdoby i całe zabawki najczęściej wycinano z szablonów, rzeźbiono, toczono i ozdabiano malując w jaskrawe barwy, wypalając bądź ryzując.

Gotowe zabawki ludowe sprzedawano na targach, odpustach i jarmarkach. W drugiej połowie XX wieku poważny odbiorcą sztuki zabawkarskiej była Cepelia która w naszym kraju posiadała kilkaset sklepów, oraz kilkanaście za granicą. Tam też polskie zabawki ludowe trafiały do ,,miastowych" odbiorców. Upadek systemu stanowił kres wielu niewielkich spółdzielni i manufaktur zabawkarskich w wioskach i małych miasteczkach.

Obecnie moda na etno spowodowałą ze zabawkarstwo powraca we współczesnych formach i dalej jego wyroby cieszą nie tylko najmłodszych. Najpoważniejszymi ośrodkami zabawkarstwa ludowego w Małopolsce są: okręg krakowski, myślenicki ( m.in. Poręba- Żegoty, Głogoczów, Harbutowice ) oraz żywiecko- suski ( m.in. Lachowice, Stryszawa ) znane już w XIX wieku. Największym kiermaszem zabawek ludowych jest krakowski Emaus który odbywa się w okresie Wielkiejnocy. Piękne przykłady starych zabawek ludowych można obejrzeć w niektórych skansenach i wielu muzeach na wystawach czasowych. Można na nich zobaczyć jak zmieniały się zabawki na przestrzeni lat. D Sz