Suzaje- zapomniany obyczaj

Wielkimi krokami zbliża się koniec karnawału. Z tej okazji warto wspomnieć o tradycji, która dla starszych mieszkańców Małopolski Zachodniej będzie wspomnieniem czasów młodości, a dla reszty państwa mam nadzieję  ciekawą opowieścią. Suzaje, bo o nich piszę, są zwyczajem kultywowanym kiedyś we wsiach wschodniej części powiatu chrzanowskiego. Suzaje chodziły po wsi przez ostatnie trzy dni karnawału, aż do środy popielcowej. Dziewczyny przebierały się za mężczyzn, a chłopcy za kobiety. Wszystko miało być w nich  "na opak". A te niezwykłe pochody pełne były radości i psikusów jakie ich uczestnicy fundowali napotkanym po drodze mieszkańcom.

W Psarach chyba panował deficyt Suzajów rodzaju męskiego, na co wskazują nasze zdjęcia ;) Są na nich dziewczyny w strojach cygańskich, obok tych przebranych za chłopaków. Suzaje chodziły po domach i obejściach czyniąc różne psikusy, śpiewając ludowe przyśpiewki. Domownicy obdarowywali Suzaje

 jajami, nabiałem, ciastami czy faworkami. Pełnoletnie Suzaje mogły liczyć na kieliszek czegoś mocniejszego. Do tej tradycji nawiązywały przyśpiewki w rodzaju:

"Jak suzaja przyjdzie,
Wielkie szczęście będzie.
Wojtek się ocieli,
Krowa za mąż wyjdzie."

"Przyszliśmy tu z kraju dalekiego,
Zza Dunaju szerokiego,
Gdzie ludzie do góry nogami chodzą,
Płoty kiełbasami grodzą,
A ogniem się chłodzą.
Garnki do słońca wystawiają,
Świnie po wodach pływają,
A deszcze gorzałką padają.
Powiedzieli nam ludzie,
Że w tej wsi są gospodarze bogaci,
Gospodynie życzliwe,
A dziewuchy piękne,
Tośmy przyszli z kraju dalekiego,
Zza Dunaju szerokiego,
Byście nas opatrzyli,
Grzecznie przyjęli
I na drogę co dali. Amen."
Jeżeli domownicy ociągali się z obdarowaniem suzajów, te tak śpiewały:
"Moja matko, nie opuszczaj suzajów.
Tam gdzie suzaje bywają,
Tam wielkie szczęście mają.
Kurka jajko zniesie,
Krówka się ocieli,
A na ostatku Jaś wam się wyda."
"Kiej zapusy, to zapusy.
Wbijcie jajko do kapusty.
Kiej ostatki to ostatki,
Niech tańcują stare babki."

Na zdjeciach przedstawiono uczestników suzajów w podchrzanowskiej wsi Psary w roku 1954. Zdjęcia udostępniło Stowarzyszenie Nasze Psary. (TP)