Lampa karbidowa

 Lampa karbidowa potocznie zwana karbidówką swoją największą popularność święciła na przełomie XIX i XX wieku. W 1862 roku Friedrich Woehler odkrył karbid. Były to prapoczątki kariery karbidówek. Do ich rozpowszechnienia przyczyniło się wynalezienie w 1892 przez Thomasa Willsona ekonomicznej metody pozyskiwania węglika wapnia czyli karbidu.

Lampa karbidowa świeci płomieniem powstającym w wyniku spalania acetylenu. Z kolei acetylen wytwarzany jest w samej lampie poprzez reakcję węgliku wapnia z wodą.  Sama konstrukcja lampy jest bardzo prosta. Składała się ona z dwóch pojemników. W jednym znajdowała się woda, w drugim karbid, gdzie znajdowała się też rurka z zakończona palnikiem. Miedzy palnikiem a zbiornikiem umieszczano czasami lustrzany reflektor.

 Acetylen był wytwarzany kilkoma metodami. Najprostsze to podciekanie lub metoda kroplowa. Ciśnienie wytworzonego gazu utrzymywało się samoczynnie. Kiedy ciecz kapała za szybko, zwiększała się ilość gazu i zmniejszał on dopływ wody. Analogicznie gdy gazu było za mało ilość wody wpływającej do zbiornika z węglikiem wapnia zwiększał się. W 1919 roku opracowano metodę knotową, która umożliwiała regulacje dopływającej wody. Dzięki temu nie było już skoków w wytwarzaniu acetylenu.

 Acetylenowe latarnie były stosowane w oświetleniu ulicznych, ale najszersze zastosowanie miały lampy przenośne. Wykorzystywano je w górnictwie, na kolei oraz w oświetleniu samochodów, motocykli i rowerów. Cieszyły się niezmienną popularnością zwłaszcza wśród górników. Znacznie poprawiły warunki ich pracy. Były niezawodne i mało podatne na błędy użytkowników. Dawały mocne, ciepłe i obrotowe światło. Niestety mogły tez powodować pożary, wybuchy metanu i pyłu węglowego.

 Wraz z rozwojem elektryczności karbidówki traciły na znaczeniu. Lampy ostatecznie wycofano z polskich kopalń w latach 60. XX wieku. Zastąpiły je lampy elektryczne. Używają je jeszcze czasami speleologowie przy badaniu jaskiń.

PM